Tết năm nay, mình đi chùa khá nhiều và nhận ra bản thân bắt đầu đầu tư nhiều hơn vào tôn giáo, “đời sống tâm linh”, và triết học một chút.

Ngẫm lại thì cũng hài hước, vì người ta thường nói rằng con người có xu hướng tìm đến tâm linh sau những cú “crash” tinh thần, như một cách để cảm thấy mọi thứ vẫn nằm trong tầm kiểm soát.

Mà cũng đúng thôi. Năm vừa qua, mình đối mặt với không ít thử thách và áp lực trong công việc, đến mức nhiều lúc cảm thấy hoàn toàn bất lực. Từ dự án riêng, đến công việc với sếp, với đồng nghiệp… nhiều khi, bỏ cuộc có vẻ là con đường duy nhất.

Mình luôn xem tâm linh như một công cụ hữu ích trong những lúc khủng hoảng.

Lộc năm ngoái mình xin được chữ “Thủ” – nghĩa là bảo vệ, giữ gìn, thay vì “Tấn” – tiến tới, tấn công (đó là cách mình tự lý giải 🤣).

Trong cuốn sách The Sacred Canopy của Peter Berger, ông cho rằng tôn giáo hoạt động như một “tấm màn thiêng”, tức là một hệ thống ý nghĩa giúp con người đối phó với sự bất định, hỗn loạn và những khủng hoảng hiện sinh.

Ông cho rằng tôn giáo mang lại sự ổn định cho xã hội bằng cách cung cấp những lời giải thích cho nỗi đau khổ và sự bất trắc. 

• Bạn tình cờ gặp một ngày xui xẻo giữa chuỗi ngày thắng lớn, và câu nói “Cuộc sống vô thường” nhắc bạn rằng đây chỉ là lẽ tự nhiên.
• Bạn đang gặp khó khăn hoặc bất hạnh, họ có thể được an ủi bởi quan niệm rằng đây là hệ quả của những hành động trước đó, thay vì cảm thấy cuộc đời hoàn toàn hỗn loạn và vô nghĩa.

Nhưng nếu bạn giống mình, bạn sẽ sớm nhận ra rằng sự xoa dịu đó thôi chưa đủ để bạn hoàn thiện bản thân và vượt qua nghịch cảnh.

Mình cũng bắt đầu nhận ra rằng phần lớn những điều mình từng ước đều nằm ngoài tầm kiểm soát của mình. Và quan trọng hơn, những điều mình ước mà không hành động gần như chẳng bao giờ thành sự thật:

• Mình không thể chỉ ước có sức khoẻ tốt trong khi không dành thời gian tập thể dục.
• Mình không thể chỉ ước thành công trong khi không thực sự bỏ thời gian trau dồi kiến thức
• Mình không thể làm việc với con người hiệu quả nếu không xây dựng khả năng thấu cảm.

Đức tin xoa diệu được cảm xúc bản thân, nhưng không giúp bạn giải quyết được vấn đề của bản thân. Khi bạn nuôi một niềm tin không có thật, dần niềm tin và thực tế "choảng" nhau, đó là khi bạn bắt ngờ hoài nghi về nhân sinh và hệ thống niềm tin của bạn.

Đôi khi, bạn chỉ nên xoa diệu bản thân ít thôi.

Bạn bất lực là do bạn chạy trốn

Đối với mình, xoa diệu bản thân luôn là 1 cách hữu hiệu để "chữa cháy" ngắn hạn trong những ngày mưa, như cách mình dựa vào tâm linh hay triết học để cho mình 1 cảm giác mọi thứ "trong tầm kiểm soát".

Khi có một hệ thống tâm linh hay nền tảng về triết học, bạn bắt đầu thấy bạn nắm nhiều kiểm soát hơn. Nhưng sự kiểm soát đó cũng chỉ đến thế.

Bạn đã biết cách bình tĩnh rồi, vậy làm sao để đi qua được tảng đá đó đây. Nếu bạn như mình, đôi khi bạn chỉ dừng lại tới thế. Bạn sẽ bỏ chạy sẽ tìm một con đường mới nhẹ nhàng hơn, êm đềm hơn, và hi vọng.. không có đá.

Lần sau gặp lại tảng đá đó, bạn sẽ hoảng sợ trở lại, và xoa diệu bản thân như chưa từng có gì xảy ra, rồi bạn lại chọn đi đường khác cho nó đỡ chông gai hơn.

Trong Thinking, Fast and Slow, Daniel Kahneman cho rằng con người có xu hướng tránh sự bất định bằng cách dựa vào những lối tư duy quen thuộc và dễ dàng, ngay cả khi chúng không thực sự giúp giải quyết vấn đề.

Có những thứ trong đời bạn nên bỏ trốn, để chọn option tốt hơn. Nhưng phần lớn những vấn đề trong đời, bạn chạy trốn vì bạn có "niềm tin cố hữu" rằng bạn sẽ không bao giờ bước qua vấn đề đó.

Nếu bạn tin rằng tất cả những gì bạn có thể giải quyết được là những vấn đề của bản thân, vậy thì hãy tập trung giải quyết vấn đề của bản thân trước.

Tảng đá đó chính là sự thật

Tuần trước tết mình có 1-on-1 với anh sếp của mình ở công ty, mình với anh có reflect 1 năm vừa qua của mình thì cũng có khá nhiều biến động, khó khăn, và bản thân học được nhiều những trải nghiệm đó.

Mình đã may mắn nhận nhiều project khó, trọng điểm của công ty và "vô tình" gặp rất nhiều khó khăn trong việc triển khai project và những bài học mình đúc kết được là nhiều dã man.. và nhận ra nhiều điều mình còn yếu trong cách mình quản lí dự án.

Chốt lại buổi nói chuyện, anh có nói (đại ý) là:

"Anh mừng vì mấy cái khó khăn này xảy đến sớm với em, thay vì tới năm 30, 31 tuổi em mới gặp. Anh mừng vì em đã sớm gặp sự thật.".

Câu này làm mình suy nghĩ khá nhiều, vì nó vô tình confirm một cái ý niệm mình đã có từ lâu là "Niềm tin phải được thử thách với thực tế".

• Nếu mình cứ né tránh tất cả những tảng đá, liệu mình có thực sự sống không?
• Nếu mình chọn một ngã rẽ khác, liệu nó có thực sự tốt hơn, hay chỉ là một con đường khác với những tảng đá khác?
• Nếu đây là con đường mình đã chọn, liệu bỏ cuộc có đáng không?

Đối diện với tảng đá đó chính là đối diện với sự thật. Mình có thể xoa dịu mình trong thời gian ngắn, nhưng mình không thể chạy trốn sự thật cả đời.

A problem that many people face in the world today is that they seek all of their relief and pleasure from fantasy and illusion—things like video games, entertainment, and daydreams about future adventures or romantic pursuits.

They pour all their energy and excitement into these illusions, while reality, in contrast, seems dull and unappealing. Reality often feels like a series of responsibilities—working, making money, aging, and facing the inevitable changes in life. It can appear mundane, even ugly.

But what if we flipped that perspective? Fantasy and illusion have their place, but they can also lead to getting lost—whether in addictions, escapism, or detachment from what truly matters. Meanwhile, reality, though often overlooked, holds immense beauty. Recognizing and appreciating the real world can bring a deeper, more lasting sense of fulfillment than any illusion ever could. - Robert Green's talk

Tảng đá đó đôi khi không lớn như bạn tưởng

Tới đây mình đã định refer tới sách Principles: Life and Work của Ray Dalio, vì ông chia sẻ khá nhiều về việc dùng "nỗi đau" và sự chiêm nghiệm để tạo ra sự tiến triển trong cuộc sống. Tuy nhiên mình chỉ nếu khai thác ở góc độ đó thì mình nghĩ chưa khai thác đủ cái bản chất cái tảng đá này.

Cách vượt qua tảng đá đó không phải lúc nào cũng là đâm đầu của bạn vào tảng đá đó, cho đau thì mới giải quyết được việc.

Đôi khi, vấn đề là khi bạn chưa đặt bạn đúng góc nhìn để thấy hòn đá đủ nhẹ, đủ nhỏ, để bạn có thể dở bỏ chúng.

Trong bài Thấu cảm là bước đầu của giải quyết vấn đề, mình có chia sẻ việc có thấu cảm là một công cụ đòn bẩy để giúp các bạn giải quyết vấn đề của con người dễ hơn bằng cách nhìn ra được con người ở một khía cạnh khách quan hơn bằng nhìn ra được động lực của người đó.

Trong bài Kĩ năng "Cầm kì thi hoạ" khi vận hành team Product, mình có chia sẻ việc có thấu cảm về mặt nghiệp vụ của nhiều ngành sẽ giúp bạn nhìn được vấn đề ở nhiều khía cạnh hơn, và nhìn ra điểm đòn bẩy để giải quyết vấn đề đó.

Đôi khi hòn đá không lớn, mà vì ta thấy nó to, ta hoảng, và ta bỏ cuộc. Đôi khi bình tĩnh một xíu, chịu nhìn sự thật, nhìn vấn đề ở đúng góc độ mà nó cần được nhìn, mình sẽ giải quyết vấn đề hiệu quả biết bao nhiêu.

“If you look in the mirror and you see a fat person, don’t tell yourself that you need to lose a couple of pounds. Tell the truth. You’re fucking fat! It’s okay. Just say you’re fat if you’re fat. The dirty mirror that you see every day is going to tell you the truth every time, so why are you still lying to yourself?

So you can feel better for a few minutes and stay the fucking same? If you’re fat you need to change the fact that you’re fat because it’s very fucking unhealthy. I know because I’ve been there.

If you have worked for thirty years doing the same shit you’ve hated day in and day out because you were afraid to quit and take a risk, you’ve been living like a pussy. Period, point blank. Tell yourself the truth! That you’ve wasted enough time, and that you have other dreams that will take courage to realize, so you don’t die a fucking pussy.” - Can't hurt me, David Goggins